Gevluchte fotograaf Amid uit Afghanistan exposeert in Assen. ‘Mijn familie was enorm trots en ik ook’

Joep van Ruiten • 11 januari 2025

Na de machtsovername door de Taliban ontvluchtte fotograaf Hedayatullah Amid in 2021 Afghanistan. Op uitnodiging van het Drents Schildersgenootschap exposeert hij nu zijn foto’s in Assen.

Uiteraard weet hij nog welke dag het was. 15 augustus 2021, een zondag. Hedayatullah Amid was kort daarvoor in zijn geboortestad Kabul teruggekeerd na een bijzondere klus in het buitenland. Als eerste fotograaf van zijn land had hij de Olympische Spelen in Tokyo mogen verslaan.

,,Mijn familie was enorm trots. Ik ook natuurlijk”, vertelt Amid (1990) die vooralsnog de Engelse taal beter beheerst dan het Nederlands. ,,Ik had mijn verhaal nog niet kunnen doen, of de Taliban nam in Kabul de macht over van het Amerikaanse leger. Ik heb er nog een foto van gemaakt. Het is mijn laatste in Afghanistan.”

Die foto hangt nu in de galerie van het Drents Schildersgenootschap in Assen, als onderdeel van de tentoonstelling Hope & Fear . Tien bebaarde mannen met hoofdoek in een pick-up-truck. Drie voorin, zeven in de bak. Sommigen zijn gewapend. Vijf mannen kijken in de richting van de fotograaf. Wat ze denken, is niet te peilen.

Paniek alom

De dagen na de 15de augustus probeerden vele duizenden mensen Afghanistan te verlaten. Het leverde aangrijpende beelden op die de wereld overgingen. Chaos op het vliegveld. Mensen die zich vastklampten aan het landingsgestel. Mensen die in een turbine van een vertrekkend toestel waren geklommen. Paniek alom.

Dankzij zijn werk voor een in Duitsland gevestigd fotoagentschap slaagde Amid erin op een evacuatielijst te komen. Een vliegtuig bracht hem naar Spanje. ,,Ik had een relatief goed leven in Kabul. Ik had een flat, een baan als fotograaf voor Westerse media”, vertelt hij. ,,Toen ik in Europa landde, had ik alleen nog maar een rugzak met een paar camera’s en wat foto’s.”

Hope & Fear laat daarvan een selectie zien. De foto’s – krachtige beelden, sterke kleuren – hebben iets schijnbaar alledaags. Ze tonen een veemarkt bij zonsopkomst, een jongen die vanuit een aanhanger brood verkoopt, zicht op Kabul waar geen boom is te zien, een verkoper van groente. Maar ze laten vooral veel kinderen zien. Spelend, nadat ze hebben moeten werken. Ontheemde kinderen.

Bommen in Kabul

Het is moeilijk voor te stellen dat een man die in Afghanistan zulke foto’s maakte op de vlucht is geslagen voor de Taliban. ,,Ik werkte als nieuwsfotograaf”, verduidelijkt Amid. ,,Steeds als ergens in Kabul een bom ontplofte, moest ik eropaf. Mijn foto’s lieten de schade en de gewonden zien die door de terreur van de Taliban werd veroorzaakt. Een dag later stonden die foto’s met mijn naam eronder bij jullie in de krant.”

Amid leverde via het Duitse agentschap foto’s aan onder meer The Guardian , The Washington Post , New York Times en NRC . Zijn contacten bij laatstgenoemde krant brachten hem op het idee naar Nederland te komen. ,,Dankzij NRC kon ik mijn werk als fotograaf voortzetten. Nu woon ik in Vlaardingen, met een deel van mijn familie. En ik ben getrouwd. Met een Afghaanse vrouw, ja.”

Sinds zijn vertrek is hij niet meer terug geweest in Afghanistan. Achtergebleven vrienden en familieleden houden hem op de hoogte van wat er in het land gaande is. ,,Op de foto’s die mijn collega’s vanuit Afghanistan weten te versturen, zie ik dat het steeds slechter wordt. Ik ben blij dat ik in Nederland ben, maar dit is niet wat ik wilde.”

Doden in Rotterdam

Amid werkt ‘gewoon’ verder. Zijn Instagram-account laat zien wat dit betekent. Een opdracht om Eefje de Visser te portretteren, foto’s van kinderen die verkoeling zoeken, de kaasmarkt in Alkmaar. ,,Ik ben naar de klimaatacties op de A12 in Den Haag geweest”, vult hij aan. ,,Ik heb de schade door de ontploffing in Rotterdam-Zuid gefotografeerd. Drie doden.”

Gevraagd naar zijn angst vertelt hij over vluchtelingen uit Afghanistan die niet de menswaardige behandeling krijgen die hij wel kreeg. ,,Mijn zwager, die in Kabul moest achterblijven, had een goede baan in de telecommunicatie. Sinds 2021 kan hij niet meer voor mijn zus en hun gezin zorgen. Zij hebben geen perspectief dat het beter wordt.”

Gevraagd naar zijn hoop wijst hij op een foto van een meisje in de sneeuw. Ze oefent voor deelname aan een vechtsportwedstrijd. ,,Ik mocht als fotograaf naar Tokyo om verslag te doen van de prestaties van Afghaanse sporters”, vertelt Amid. ,,Wat ik hoop is dat kinderen die nu in Afghanistan opgroeien ook ooit de kans krijgen om aan de wereld te laten zien wat zij kunnen.”

Met dank aan www.dvhn.nl.